Odpady powstające po wyeksploatowaniu czy zniszczeniu wyrobów z plastiku w zastraszającym tempie zalewają świat. Wysypiska zajmują coraz większe obszary, a tworzywa sztuczne zalegają na nich latami, bo okres ich degradacji jest wyjątkowo długi – rozkładają się nawet od 50 do 1000 lat. Oznacza to, że jesteśmy spadkobiercami plastikowych śmieci zostawionych przez poprzednie pokolenia i dla naszych dzieci i wnuków zostawimy kolejne odpady. To bez wątpienia jeden z najbardziej uporczywych problemów, z którymi mierzymy się w XXI wieku. Jak sobie z nim poradzić?
Jednym z bardziej skutecznych rozwiązań jest recykling, czyli zamienianie tworzyw sztucznych na recyklaty celem ich ponownego wykorzystania.
Czym są recyklaty?
Recyklaty to nic innego, jak tworzywa sztuczne poddawane obróbce i nadające się do ponownego wykorzystania. Celem recyklingu jest wyprodukowanie pełnowartościowego materiału, który będzie miał właściwości techniczne i estetyczne identyczne z oryginałami.
Przyjmujące postać płatków i granulek recyklaty, powstają w różnych procesach technologicznych – głównie recyklingu mechanicznym (rozdrabnianie celem uzyskania sypkiego materiału). Zachowują strukturę chemiczną i są pozbawione obcych wtrąceń.
Jak powstają recyklaty?
Cały proces technologiczny mający na celu przetworzenie odpadów plastikowych i uzyskanie recyklatów dzieli się na kilka etapów:
- zbiórka odpadów plastikowych (butelki, sztywne folie),
- sortowanie odpadów z tworzyw sztucznych, podzielenie ich według rodzaju polimerów i innych kryteriów,
- rozdrabnianie,
- dokładne mycie celem usunięcia zabrudzeń (etykiety, metki, kleje, organiczne resztki jedzenia i picia),
- ponowne sortowanie i kontrola jakości,
- ekstruzja – rozdrobnione odpady plastikowe są przetwarzane i powstają z nich granulki przeznaczone do produkcji nowych wyrobów.
Znaczenie recyklatów w gospodarce
Dlaczego tak ważne jest racjonalne gospodarowanie odpadami plastikowymi? Co sprawia, że tyle uwagi i energii poświęcamy na recykling? Otóż recyklaty, jako pełnowartościowe materiały mogą zostać wykorzystane ponownie, zatem obieg tego materiału w przyrodzie się zamyka.
Niska waga, niewielka cena, lekkość oraz trwałość sprawiają, że tworzywa sztuczne mają bardzo szerokie zastosowanie w różnych gałęziach gospodarki. Wykorzystuje się je do produkcji zabawek, izolacji w oknach, systemów oszczędzających wodę, opakowań, które chronią żywność i utrzymują ją w higienicznych warunkach.
Rola recyklatów w Europejskiej Strategii na rzecz tworzyw w Gospodarce Obiegu Zamkniętego
Dążenie do tego, aby powstawały i funkcjonowały obiegi zamknięte jest dzisiaj priorytetem, a temat ten podniosła nawet Unia Europejska. W opracowanej Europejskiej Strategii na rzecz tworzyw w Gospodarce Obiegu Zamkniętego wymienia cztery filary zwiększające opłacalność recyklingu oraz skuteczną walkę z zaśmieceniem na lądzie i w wodzie. Ma to zostać osiągnięte przez więcej innowacji oraz inwestycji, a spora część z nich już pojawiła się w opracowaniu Plastics 2030 przygotowanym przez Stowarzyszenie Producentów Tworzyw Sztucznych PlasticsEurope.
Wykorzystanie recyklatów – gdzie i na jakiej zasadzie?
Recyklaty finalnie mogą mieć różniące się między sobą parametry, i to od nich zależy, gdzie zostaną ponownie wykorzystane. Czasem ograniczenia są natury prawnej, innym razem pojawiają się kwestie opłacalności czy bezpieczeństwa (np. w branży spożywczej). Standardowo jednak pole do zastosowania recyklatów jest naprawdę szerokie i obejmuje m.in. produkcję skrzynek na narzędzia, donic ogrodowych, akcesoriów motoryzacyjnych, ubrań, a nawet… protez naczyniowych.
